Ανεπάρκεια – δυσανεξία στη λακτόζη, πως αντιμετωπίζεται?

  Η δυσανεξία στη λακτόζη επηρεάζει περίπου το 65% των ενηλίκων του παγκόσμιου πληθυσμού, με αποτέλεσμα να αποφεύγουν παντελώς την κατανάλωση γαλακτοκομικών.  Οι δύο κύριες μορφές δυσανεξίας στη λακτόζη είναι η Πρωτογενής (αλακτασία-ανεπάρκεια λακτάσης) και η Δευτερογενής (μερική ανοχή λακτόζης). Τι είναι η λακτόζη? Είναι ο υδατάνθρακας που περιέχεται στο γάλα και σε οτιδήποτε παρασκευάζεται από αυτό, λόγου χάρη το γιαούρτι, τα τυριά, το βούτυρο, τα παγωτά κλπ. Σε ανεπάρκεια λακτάσης (ένζυμο που διασπά τη λακτόζη σε γλυκόζη και γαλακτόζη), η πέψη της λακτόζης αποτρέπεται, με αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων, όπως έντονο πρήξιμο, κράμπες, πόνος, έντονη παραγωγή αερίων, διάρροια, ακόμη και μετά την κατανάλωση μικρής ποσότητας λακτόζης.

 Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μέσα στο πρώτο μισάωρο ή και αργότερα, μετά την κατανάλωση λακτόζης και ποικίλουν ανάλογα την ποσότητα που το άτομο μπορεί να ανεχθεί. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα τροφίμων-προϊόντων που περιέχουν λακτόζη:

·         όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα

·         ψωμί και άλλα ψημένα αρτοποιήματα όπως βάφλες, κρουασάν, μπισκότα, ντόνατς

·         επεξεργασμένα δημητριακά και ροφήματα πρωινού

·         προτηγανισμένες πατάτες, σούπες

·         πατατάκια, τσιπς καλαμποκιού, και άλλα επεξεργασμένα σνακ

·         επεξεργασμένα κρέατα όπως το μπέικον, λουκάνικα, χοτ ντογκ

·         σάλτσες για σαλάτες, πουτίγκες

·         σκόνη με βάση το γάλα ως υποκατάστατα γεύματος

·         μπάρες και σκόνες πρωτεΐνης

·         καραμέλες και σκόνη κρέμα για καφέ

·         φάρμακα όπως τα αντισυλληπτικά χάπια και τα αντιόξινα ή τα φάρμακα που περιορίζουν την παραγωγή αερίων

Επίσης, αν μια ετικέτα τροφίμων περιλαμβάνει οποιαδήποτε από τις παρακάτω λέξεις, τότε το προϊόν περιέχει λακτόζη:

·         γάλα, λακτόζη, ορρός γάλακτος, σκόνη γάλακτος, καζεΐνη, τυρόπηγμα, υποπροϊόντα του γάλακτος

 Τα συμπτώματα υποχωρούν κατόπιν, διαιτητικών αλλαγών που περιλαμβάνουν τον περιορισμό ή τον αποκλεισμό γαλακτοκομικών και αντικατάστασή τους με υποκατάστατα. Μερικά παραδείγματα είναι:

·         γαλακτοκομικά χωρίς λακτόζη

·         γάλα και γιαούρτι σόγιας

·         γάλα αμυγδάλου, φουντουκιού και ρυζιού

  Οι παραπάνω περιορισμοί αφορούν κυρίως τα άτομα με αλακτασία – ανεπάρκεια λακτάσης, ενώ τα άτομα με δευτερογενή ανεπάρκεια λακτάσης, δηλαδή, δυσανεξία στη λακτόζη, πολύ πιθανόν να μπορούν να ανεχθούν μικρές ποσότητες λακτόζης, περίπου 12g-15g.

 Σε αυτήν την περίπτωση τα άτομα που εμφανίζουν δυσανεξία στη λακτόζη και δεν καταναλώνουν γαλακτοκομικά, συστήνεται να προσλαμβάνουν το ασβέστιο από άλλες πηγές, ενώ παράλληλα η βιβλιογραφία προτείνει πιθανή βελτίωση του προβλήματος με την πρόσληψη προβιοτικών. Μερικά παραδείγματα τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο είναι τα εξής:

·         μικρά ψάρια με τα κόκκαλά τους, πχ. σαρδέλες

·         σολομός, τόννος

·         ξηροί καρποί

·         εμπλουτισμένο γάλα με ασβέστιο και βιταμίνη D χωρίς λακτόζη

·         εμπλουτισμένο γάλα σόγιας ή αμυγδάλου ή ρυζιού

·         πράσινα φυλλώδη λαχανικά, πχ. σπανάκι και μπρόκολο

·         φασόλια

Βαρδακαστάνη Κ. Διονυσία
Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος (BSc, MSc) 
Συνεργάτης Ιατρικού Περιοδικού Ιάτωρ και διαδικτυακού περιοδικού Κύπρου Onlycy
Mέλος Ένωσης Διαιτολόγων Διατροφολόγων Eλλάδος & Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας

Email: denia_jnt@hotmail.com,    
Τηλ: 6974200567 (Ελλάδα), 0035796879138 (Κύπρος)

National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, 2014

Ojetti V, Gigante G, Gabrielli M, Ainora ME, Mannocci A, Lauritano EC, Gasbarrini G, Gasbarrini A. The effect of oral supplementation with Lactobacillus reuteri or tilactase in lactose intolerant patients: randomized trial. 2010 Mar;14(3):163-70

Shaukat A, Levitt MD, Taylor BC, MacDonald R, Shamliyan TA, Kane RL, Wilt TJ. Systematic review: effective management strategies for lactose intolerance. 2010 Jun 15;152(12):797-803.

Suchy FJ, Brannon PM, Carpenter TO. National Institutes of Health Consensus Development Conference: lactose intolerance and health. Annals of Internal Medicine. 2010;152(12):792–796.

Vrese M., Stegelmann A., Richter B., Fenselau S., Laue C., and Schrezenmeir J. Probiotics—compensation for lactase insufficiency. February 2001, vol. 73 no. 2 421s-429s

Whelan K, Myers CE. Safety of probiotics in patients receiving nutritional support: a systematic review of case reports, randomized controlled trials, and nonrandomized trials. 2010 Mar;91(3):687-703.